سدیم پروپیانات کیمیا نوین | sodium propionat kimia novin

سدیم پروپیانات چیست؟

سدیم پروپیونات کیمیا نوین یا پروپانوات سدیم ترکیبی شیمیایی است که از نمک سدیم اسید پروپیونیک متشکل است. این ترکیب به صورت یک پودر سفید یا کریستال‌ های بی ‌رنگ یافت می‌شود و به دلیل خاصیت ضدمیکروبی و نگهدارندگی، در صنایع غذایی ، دارویی و آزمایشگاهی کاربرد بسیار گسترده‌ای دارد.

سدیم پروپیونات علاوه بر خواص نگهدارندگی، در کشاورزی، صنعت ساخت مواد شیمیایی و به عنوان ماده اولیه در سنتز ترکیبات مختلف نیز کاربرد دارد.

این نمک به عنوان نمک مشتق از اسید پروپیونیک، محصول طبیعی تولید شده توسط باکتری ها، قارچ ها و حیوانات خاص عمل می کند و همچنین در فرآیندهای مختلف بیوشیمیایی، نقش بسزایی دارد.

فرمول شیمیایی سدیم پروپیونات C₂H₅COONa است و از یون سدیم (Na⁺) و آنیون پروپیونات (C₂H₅COO⁻) تشکیل شده است.

تولید سدیم پروپیانات:

این ماده به صورت صنعتی از طریق واکنش اسید پروپیونیک با هیدروکسید سدیم یا کربنات سدیم تولید می‌شود که این واکنش اسید-باز باعث تولید نمک و آب می‌شود.

روش‌های دیگری نیز برای تولید آن وجود دارد که شامل واکنش مستقیم گازهای پروپیونیک با هیدروکسید سدیم یا واکنش کربنات سدیم با اسید پروپیونیک در محیط آبی می باشد.

مکانیزم عملکرد سدیم پروپیانات به این صورت است که در محیط آبی به یون‌های پروپیونات و سدیم قابل تفکیک است.

سپس یون پروپیونات  از طریق دیواره سلولی وارد باکتری ‌ها و کپک ‌ها و باعث اختلال در متابولیسم داخلی آن ‌ها است .

درون سلول، پروپیونات موجب کاهش pH داخلی و اختلال در فرآیند تولید انرژی می‌شود که در نهایت منجر به توقف رشد و از بین رفتن میکروارگانیزم‌ ها می‌گردد.

سدیم پروپیانات یکی از مهمترین مواد نگهدارنده طبیعی است که در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی و آزمایشگاهی کاربرد گسترده دارد. این ماده شیمیایی با نام علمی sodium propionate و شناسه اروپایی E281، به عنوان food preservative در فرمولاسیون های مختلف استفاده می شود. در ادامه، به بررسی جامع کاربردهای تخصصی، روش های استفاده، استانداردهای کیفی و نحوه خرید سدیم پروپیانات می پردازیم تا نیازهای مراکز پزشکی، آزمایشگاه ها و صنایع تخصصی را پاسخ دهیم.

خواص فیزیکی سدیم پروپیانات کیمیا نوین

• نمای ظاهری: پودر سفید یا کریستال ‌های بی ‌رنگ
• بو: کمی تند و شبیه به بوی اسید پروپیونیک
• نقطه ذوب: حدود 270-273 درجه سانتی‌گراد
• حلالیت: محلول در آب و الکل
• pH محلول آبی: قلیایی و بین 8 تا 9
• وزن مولکولی: 06/96 گرم بر مول
• شماره ثبت سی ای اس: 6-40-137

خواص ضد قارچ و ضد باکتری سدیم پروپیونات

یکی از مهمترین ویژگی های سدیم پروپیونات، خاصیت ضدمیکروبی قوی آن است. مطالعات نشان می دهد که این ماده در محدوده pH بین 3 تا 6 بیشترین اثربخشی را دارد.

مکانیزم عمل این ماده بر اساس نفوذ اسید پروپیونیک آزاد شده به درون سلول میکروب و کاهش pH داخلی است که منجر به اختلال در متابولیسم سلولی می شود.

استانداردهای کیفی و گواهینامه های بین المللی

سدیم پروپیونات باید دارای استانداردهای کیفی مشخصی باشد تا قابلیت استفاده در صنایع حساس را داشته باشد. از جمله مهمترین استانداردها عبارتند از:

• گواهینامه USP (United States Pharmacopeia) برای استفاده دارویی
• استاندارد FCC (Food Chemicals Codex) برای کاربردهای غذایی
• تأییدیه ISO 9001 برای کنترل کیفیت فرآیند تولید
• گواهینامه Halal و Kosher برای بازارهای خاص
• تست میکروبیولوژیکی برای اطمینان از عدم آلودگی

خلوص مورد نیاز معمولاً بین 98 تا 99.5 درصد است و محتوای رطوبت نباید بیش از 1 درصد باشد.

نحوه استفاده از سدیم پروپیانات- راهنمای دوز مصرفی استاندارد

برای استفاده صحیح از سدیم پروپیانات، رعایت دوزهای توصیه شده بسیار مهم است:

در فرمولاسیون های دارویی: معمولاً 0.1 تا 0.5 درصد وزنی استفاده می شود. برای کرم های موضعی، غلظت 0.2 تا 0.3 درصد کافی است.

در محیط های آزمایشگاهی: برای تهیه محیط کشت، 2 تا 5 گرم در لیتر محیط کشت اضافه می شود.

در تولیدات صنعتی: بسته به نوع محصول، بین 0.05 تا 1 درصد استفاده می شود.

نکته مهم این است که مصارف پروپیونات سدیم باید با توجه به pH محیط و دمای نگهداری تنظیم شود.

ایمنی و اثرات جانبی سدیم پروپیانات

از نظر ایمنی، سدیم پروپیونات جزو مواد کم خطر محسوب می شود اما رعایت نکات ایمنی ضروری است:

نکات ایمنی در محیط کار:

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (دستکش، ماسک، عینک ایمنی)
• تهویه مناسب محل کار برای جلوگیری از استنشاق گرد و غبار
• نگهداری در ظروف مناسب و به دور از رطوبت
• جداسازی از مواد اکسید کننده قوی

اثرات جانبی احتمالی:

• تحریک خفیف پوست در صورت تماس مستقیم
• احتمال حساسیت تنفسی در افراد حساس
• تحریک چشم در صورت تماس مستقیم

قیمت سدیم پروپیونات و عوامل مؤثر بر آن

قیمت سدیم پروپیانات تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. میزان خلوص، نوع بسته بندی، برند تولید کننده و میزان سفارش از مهمترین عوامل تأثیرگذار هستند. مواد شیمیایی برند کیمیانوین معمولاً دارای کیفیت بالا و قیمت رقابتی هستند.

برای دریافت قیمت روز و مشاوره تخصصی، می توانید با کارشناسان مال کالا تماس بگیرید.

خرید سدیم پروپیونات از منابع معتبر

خرید سدیم پروپیونات از منابع معتبر و دارای گواهینامه های استاندارد، برای تضمین کیفیت محصول نهایی ضروری است. هنگام خرید مواد شیمیایی، به نکات زیر توجه کنید:

• بررسی گواهینامه های کیفی
• اطمینان از شرایط نگهداری مناسب
• تأیید تاریخ تولید و انقضا
• وجود برچسب گذاری استاندارد

فروش سدیم پروپیانات توسط تأمین کنندگان معتبر، ضمانت کیفیت و خدمات پس از فروش را فراهم می کند.

کاربردهای سدیم پروپیانات کیمیا نوین

1) صنایع غذایی

سدیم پروپیونات یکی از کاربردی ترین نگهدارنده‌ های خوراکی است که به ‌عنوان جایگزین طبیعی اسید پروپیونیک در نان، کیک، پنیر و سایر محصولات نانوایی و لبنی به کار می‌رود.

• جلوگیری از رشد کپک‌ ها و باکتری ‌ها:  سدیم پروپیونات با ایجاد اختلال در متابولیسم باکتری‌ ها و کپک ‌ها مانع رشد و تکثیر آن‌ها است. به همین دلیل از فاسد و کپک مواد غذایی جلوگیری می‌کند.
• افزایش ماندگاری: این ماده با کاهش رشد میکروارگانیسم‌ ها، ماندگاری محصولات غذایی افزایش می‌یابد.
• تأثیر بر طعم و بافت:  سدیم پروپیونات عموماً تغییری در طعم مواد غذایی را ایجاد نمی‌ کند و به حفظ بافت محصولات کمک می کند.

این ماده توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند FDA آمریکا به عنوان نگهدارنده مجاز قابل شناسایی است و استفاده از آن در مقادیر معین، ایمن است.

2) کشاورزی و دامداری

سدیم پروپیونات در خوراک دام ها و طیور برای جلوگیری از رشد قارچ ‌ها ، کپک ها و باکتری‌ های مضر قابل استفاده است .

• کاهش فساد خوراک: جلوگیری از فساد و حفظ کیفیت  با اضافه کردن این نمک به خوراک حیوانات
• افزایش سلامت دام:  مانع ابتلای دام به بیماری ‌های ناشی از کپک و سموم قارچی

3) صنعت داروسازی

استفاده از سدیم پروپیونات به عنوان یک ماده نگهدارنده در داروهای موضعی، قطره ‌های چشمی و برخی محصولات دارویی دیگر

• خاصیت ضدمیکروبی:  کمک به حفظ پایداری داروها در برابر آلودگی‌ های میکروبی و بهبود  اثربخشی آنها
• کاهش نیاز به نگهدارنده‌ های شیمیایی قوی ‌تر:  سدیم پروپیونات ماده‌ای ایمن و کم‌ عارضه است و شما را از سایر نگهدارنده های شیمیایی بی نیاز می کند.

4) صنعت شیمیایی و سنتز مواد

سدیم پروپیونات به عنوان ماده اولیه برای تولید ترکیبات آلی مختلفی مانند پروپیلن گلیکول و سایر مشتقات کربوکسیلیک به کار می‌رود. همچنین در تولید پلاستیک‌ ها و رزین‌ ها نیز کاربرد دارد.

5) سایر کاربردها

• در محصولات آرایشی و بهداشتی به عنوان ماده ضدعفونی‌کننده و نگهدارنده استفاده می کند.
• ویژگی های ضدقارچی و ضدباکتری در محصولات شوینده را بهبود می بخشد.
• سدیم پروپیونات به حفاظت از منسوجات در برابر آسیب‌های میکروبی و کپک‌زدگی کمک کرده و دوام و کیفیت پارچه‌ها را تضمین می‌کند.
• در تصفیه آب نقش مهمی ایفا می‌کند و با جلوگیری از رشد میکروب ها و حفظ کیفیت آب، برای فرآیندهای صنعتی بسیار حیاتی است.
• در فرایندهای بیوتکنولوژی و تخمیر نیز قابل استفاده است.

مقایسه سدیم پروپیونات با سایر نگهدارنده‌ ها

در مقایسه با نگهدارنده‌های رایج دیگر مانند بنزوات ‌ها یا سوربات ‌ها، سدیم پروپیونات مزایای زیر را دارد:

• اثر قوی‌تر روی کپک ‌ها به ویژه کپک‌ های نان و پنیر
• پایداری شیمیایی و حرارتی بیشتر در محصولات پخته
• کم‌ ترین تأثیر روی طعم و بوی محصولات غذایی
• ایمنی بالا و سازگاری با محیط زیست

چالش ‌ها و محدودیت ‌ها

با وجود مزایای فراوان، سدیم پروپیونات در برخی شرایط مانند pH خیلی پایین (اسیدی) کارایی کمتری دارد و مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث طعم ناخوشایند یا حساسیت در افراد شود. همچنین، در مواردی که استفاده از سایر نگهدارنده‌ ها لازم باشد، ترکیب آن با سایر مواد باید با دقت بررسی شود تا موجب اختلالات شیمیایی نشود.

جمع بندی

سدیم پروپیونات یک ترکیب مهم و همه ‌کاره است که به دلیل داشتن خواص ضدمیکروبی، پایداری و ایمنی بالا، در صنایع غذایی، دارویی، کشاورزی و شیمیایی کاربردهای متعددی دارد. این ماده به عنوان نگهدارنده طبیعی و موثر به حفظ کیفیت، افزایش ماندگاری و ایمنی محصولات کمک می‌کند و نقش کلیدی در حفظ سلامت مردم دارد.

با توجه به رشد روزافزون تقاضا برای مواد نگهدارنده طبیعی و سالم، سدیم پروپیونات همچنان جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف دارد و تحقیقات برای توسعه کاربردهای جدید آن، در حال انجام است.

سوالات متداول در مورد سدیم پروپیانات

1- سدیم پروپیونات در چه دمایی تجزیه می شود؟

سدیم پروپیانات در دمای بالای 300 درجه سانتیگراد شروع به تجزیه می کند. در شرایط عادی نگهداری (دمای اتاق) کاملاً پایدار است.

2- آیا سدیم پروپیونات برای کودکان ضرر دارد؟

در مقادیر مجاز مصرف، سدیم پروپیانات برای کودکان ضرری ندارد. سازمان بهداشت جهانی حد مجاز مصرف روزانه آن را 10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تعیین کرده است.

3- تفاوت سدیم پروپیونات با سایر نگهدارنده ها چیست؟

سدیم پروپیانات نسبت به سایر نگهدارنده ها دارای طیف وسیع تری از اثر ضدمیکروبی است و در pH های مختلف عملکرد مناسبی دارد. همچنین طعم و بوی کمتری به محصولات می دهد.