سدیم هیدروکسید کیمیا نوین | Sodium Hydroxide kimia novin

معرفی سدیم هیدروکسید

سدیم هیدروکسید کیمیا نوین (Sodium Hydroxide) با فرمول شیمیایی NaOH یکی از مهم ‌ترین بازهای معدنی که به شکل گلوله، گرانول یا پودر است. با نام‌های تجاری سود سوزآور، کاستیک سودا یا کاستیک شناخته می‌شود. دارای کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف از جمله صنایع شیمیایی، غذایی، دارویی، نفت و گاز، کاغذ سازی و تصفیه آب است. ماهیت قلیایی قوی و ویژگی‌های خورندگی شدید آن، در کنار کاربردهای فراوان، اهمیت آن را در فرآیندهای صنعتی و آزمایشگاهی چند برابر کرده است.

مشخصات فنی سدیم هیدروکسید کیمیا نوین

• فرمول شیمیایی: NaOH
• انحلال‌ پذیری در آب: بالا
• جرم مولی: حدود 39.997 گرم بر مول
• نقطه ذوب: حدود 318 درجه سانتی‌گراد
• نقطه جوش: حدود 1390 درجه سانتی‌گراد
• دانسیته: 13 گرم بر سانتی‌متر مکعب
• PH محلول 1 درصد: حدود 13 تا 14

ساختار شیمیایی

سدیم هیدروکسید ترکیبی یونی است که از یون‌های سدیم (Na⁺) و هیدروکسید (OH⁻) تشکیل شده است. این ترکیب معدنی به صورت جامد سفید رنگ و بسیار قلیایی است و در صورت تماس با رطوبت هوا به سرعت محلول قلیایی ایجاد می‌ کند. سدیم هیدروکسید در حالت جامد پایدار است، اما در حضور آب یا رطوبت هوا به سرعت واکنش می‌ دهد و گرمای زیادی آزاد می‌ کند که رعایت نکات ایمنی اهمیت ویژه ای پیدا می کند.

کاربردهای سدیم هیدروکسید کیمیا نوین

1. صنایع شوینده و پاک ‌کننده

در تولید صابون‌ها، مواد شوینده و چربی‌ زداها از سدیم هیدروکسید به‌عنوان یک عامل قلیایی استفاده می ‌شود.

2. صنایع غذایی

در صنعت غذا از NaOH برای تنظیم pH، پوست‌ گیری شیمیایی میوه‌هایی مانند گوجه‌ فرنگی وهلو، نرم کردن  و تلخی‌ زدایی زیتون و تولید برخی انواع نودل استفاده می‌شود. البته استفاده از آن با دوز مشخص و تحت استانداردهای ایمنی انجام می‌شود.

3. صنعت کاغذ و خمیر

در فرایند کرافت برای تولید خمیر کاغذ، سدیم هیدروکسید نقش اساسی در تجزیه لیگنین و سلولز ایفا می‌کند. همچنین در سفید کردن خمیر کاغذ نیز کاربرد دارد.

4. صنایع نساجی

برای ساخت الیاف مصنوعی و شست‌ وشوی اولیه الیاف و همچنین  بهبود رنگ ‌پذیری پارچه‌ها جهت افزایش جذب رنگ از سدیم هیدروکسید استفاده می‌شود.

.5پالایش نفت و صنایع پتروشیمی

از سدیم هیدروکسید در فرآیندهای شیرین ‌سازی نفت خام و برای حذف ترکیبات اسیدی از محصولات نفتی استفاده می‌شود.

6. آزمایشگاه‌های شیمی

سدیم هیدروکسید به عنوان یکی از بازهای قوی، نقش بسار مهمی در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی آزمایشگاهی دارد.

7. تصفیه آب و فاضلاب

از سدیم هیدروکسید برای کنترل pH و رسوب‌ دهی فلزات سنگین و ناخالصی‌ های معدنی و خنثی‌ سازی پساب‌های  فاضلاب استفاده می‌شود.

اثرات بر سلامتی:

تماس با پوست: سوختگی شیمیایی، قرمزی، تاول، خارش و ایجاد زخم

استنشاق بخار یا گرد:  تحریک و آسیب به سیستم تنفسی

تماس با چشم: آسیب جدی به قرنیه و کوری دائمی

بلعیدن: آسیب به مری و معده، تهدید حیات

اقدامات ایمنی:

سدیم هیدروکسید از نظر ایمنی یکی از مواد شیمیایی خطرناک محسوب می‌شود. تماس آن با پوست، چشم و  یا سایر بافت‌های بدن می‌تواند باعث سوختگی شدید شود لذا رعایت موارد زیر ضروری است.

• استفاده از دستکش مقاوم، عینک ایمنی و روپوش محافظ
• نگهداری در ظروف دربسته و مقاوم در محیط خشک و خنک
• دارا بودن دوش اضطراری و چشم‌شوی در آزمایشگاه‌ها

تفاوت سدیم هیدروکسید با سایر بازها

سدیم هیدروکسید از نظر قدرت بازی بسیار قوی است و با وجود اینکه آمونیاک و سایر ترکیبات نیز خاصیت قلیایی دارند، اما NaOH به دلیل پایداری، قیمت مناسب و کارایی بالا بیشتر در صنعت استفاده می‌شود. در مقایسه با پتاسیم هیدروکسید (KOH)، سدیم هیدروکسید ارزان ‌تر و فراوان‌ تر است.

شرایط نگهداری

• در ظرف‌های مقاوم به خوردگی نگهداری شود.
• از تماس آن با مواد اسیدی، فلزات و آب جلوگیری شود.
• در جای خشک، خنک و دارای تهویه مناسب نگهداری شود.
• به دلیل خاصیت رطوبت‌گیری، باید ظروف حاوی NaOH همیشه دربسته باشند.

اثرات زیست‌محیطی

سدیم هیدروکسید در صورت نشت به محیط زیست می‌تواند پیامدهای شدیدی به همراه داشته باشد ورود مقادیر زیاد آن به منابع آبی باعث افزایش شدید pH آب های سطحی و یا زیرزمینی و مرگ آبزیان می‌شود. به همین علت در صنایع، سیستم‌های کنترل نشت و خنثی‌سازی در نظر گرفته شده اند تا از ورود مستقیم این ماده به محیط زیست جلوگیری شود.

روش‌های خنثی‌ سازی

در صورت نشت یا ریختن سدیم هیدروکسید، می‌توان با افزودن یک اسید ضعیف مانند اسید استیک یا اسید سیتریک، برای خنثی‌ سازی استفاده کرد. این کار باید با احتیاط زیاد انجام شود زیرا واکنش بین اسید و باز می‌تواند گرمای زیادی تولید کند.

نتیجه‌گیری

سدیم هیدروکسید یکی از حیاتی ‌ترین و پرکاربرد ترین ترکیبات شیمیایی در صنایع مختلف است. از تولید کاغذ و صابون تا تصفیه آب و ساخت آلومینیوم این ماده نقش اساسی ایفا می‌کند. با این حال، قدرت قلیایی بالای آن باعث شده تا هنگام کار با آن رعایت نکات ایمنی بسیار مهم باشد.

برای مشاهده دیگر مواد شیمیایی به سایت مال کالا مراجعه نمایید.