سدیم تیوسیانات کیمیا نوین | sodium thiocyanate (NaSCN) kimia novin

سدیم تیوسیانات چیست؟

سدیم تیوسیانات کیمیا نوین  با فرمول شیمیایی  NaSCN، یک ترکیب شیمیایی معدنی است که معمولاً به صورت پودر سفید یا کریستال‌های بی ‌رنگ وجود دارد و در صنایع مختلف شیمیایی، پزشکی، کشاورزی و آزمایشگاهی کاربردهای گسترده‌ای دارد. سدیم تیوسیانات معمولاً در آزمایشگاه برای آزمایش وجود یونهای Fe۳+ استفاده می شود.

این نمک بی رنگ، یکی از مهم ترین منابع اصلی آنیون تیوسیانات است که به دلیل ویژگی‌های شیمیایی خاص خود، توانایی برهم‌کنش با انواع یون‌ها و ترکیبات مختلف را دارد و در سنتزهای شیمیایی، آنالیزهای آزمایشگاهی و همچنین به عنوان واکنشگر استفاده می‌شود.

این نمک  از یون سدیم (Na⁺) و آنیون SCN⁻ تشکیل شده است. یون تیوسیانات (SCN⁻) ترکیبی لیگاندی است که شامل سه اتم سولفور (S)، کربن (C) و نیتروژن (N) به صورت خطی است. این یون به دلیل حضور دو اتم با الکترونگاتیوی متفاوت (S  و  N) می‌تواند به صورت دوگونگی  (Ambidentate)  به کاتیون‌ها متصل شود، یعنی از طریق اتم سولفور یا نیتروژن با فلزات پیوند برقرار کند.

ماده ذکر شده  معمولاً به روش واکنش سدیم سیانید (NaCN) با عنصر سولفور یا سولفید هیدروژن (H₂S) تولید می‌ شود. این واکنش در دمای کنترل شده و شرایط مناسب انجام می‌شود تا سولفید به تیوسیانات تبدیل گردد.

همچنین روش‌های دیگر تولید مثل واکنش تیوسیانات اسید با هیدروکسید سدیم وجود دارد. در صنایع، تولید به صورت تجاری از واکنش‌های ترکیبی و استخراج از ترکیبات طبیعی نیز انجام می‌شود.

تیوسیانات به دلیل داشتن یون ^–SCN  قادر است در واکنش‌های جایگزینی، کوئوردیناسیون با فلزات، و تولید ترکیبات حلقوی و خطی شرکت کند. ویژگی Ambidentate آن باعث می‌شود بتواند به شکل های مختلف با فلزات ترکیب شود و محصولات متنوعی تولید کند. این ویژگی در شیمی آلی باعث می‌شود که سدیم تیوسیانات در سنتز ترکیبات پیچیده و دارویی کاربرد داشته باشد.

ویژگی های فیزیکی سدیم تیوسیانات کیمیا نوین 

نام گذاری آیوپاک:  sodium thiocyanate

فرمول شیمیایی: NaSCN

جرم مولی: 07/81 گرم بر مول

چگالی: 74/1 گرم بر سانتی متر مکعب

نمای ظاهری: پودر سفید یا کریستال های بی رنگ

نقطه جوش: حدود 146 درجه سلسیوس

نقطه ذوب: حدود 287 درجه سلسیوس

حلالیت: به خوبی در آب حل می‌شود و محلول‌های شفافی ایجاد می‌کند.

بوی خاص: بدون بو یا مقدار کمی بوی سولفید هیدروژن دارد.

پایداری: در شرایط معمول پایدار است اما در دماهای بالا و شرایط خاص می‌تواند تجزیه شود.

ویژگی های شیمیایی سدیم تیوسیانات

1. این ماده  در محلول آبی به یون‌های سدیم و تیوسیانات تجزیه می‌شود.
2. این ترکیب به عنوان یک لیگاند کوئوردیناسیون در واکنش‌های شیمیایی عمل می‌کند.
3. قابلیت تشکیل کمپلکس با فلزات سنگین مانند آهن، مس، نیکل و … را دارد.
4. به عنوان یک ماده واکنش گر در آزمایشات شیمی آلی و معدنی استفاده می شود.

کاربردهای سدیم تیوسیانات کیمیا نوین 

1) شیمی آلی و سنتز مواد شیمیایی

در سنتزهای شیمیایی مختلف نقش مهمی دارد، به ویژه در تولید ترکیبات تیواوره، تیواستامید، تیوسینامات‌ها و سایر مشتقات ارگانوسیانید.

• استفاده به عنوان واکنش گر در واکنش ‌های جایگزینی هسته‌ای  (Nucleophilic substitution)
• تهیه داروهای ضد سرطان و آنتی‌بیوتیک ‌ها
• تولید ترکیبات ضدقارچ و ضدباکتریایی
• سنتز ترکیبات کوئوردیناسیون و کاتالیزورها

2) صنعت داروسازی

به دلیل توانایی اثرگذاری بر روی برخی آنزیم‌ ها و مواد بیوشیمیایی، در ساخت داروهای درمانی به خصوص در درمان بیماری‌ های تیروئید و برخی سرطان‌ ها بسیار کاربردی است.

• در درمان بیماری‌های تیروئیدی مانند پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) به عنوان یک ماده ی ضد هورمون تیروئید استفاده می‌شود.
• برای تهیه داروهای شیمی درمانی و آنتی‌ بیوتیک‌ های خاص به کار می ‌رود.

3) مصارف آزمایشگاهی

استفاده  به عنوان معرف در تست ‌های شیمیایی و آنالیزهای آزمایشگاهی

• تست شناسایی آهن (Fe³⁺) با تولید رنگ قرمز خون (کمپلکس فریت – تیوسیانات)
• کاربرد در الکتروفورز و بیوشیمی
• آنالیز کیفیت آب و فاضلاب

4) صنعت فلزات و استخراج

کاربرد به عنوان عامل استخراج و حذف یون‌ های فلزی سنگین در فرایندهای تصفیه و پالایش فلزات

• استخراج فلزات از سنگ معدن‌ ها
• حذف یون‌ های مضر از فاضلاب‌ های صنعتی
• بازیابی فلزات با ارزش و گران ‌بها

5) کشاورزی

کاربری به عنوان ماده ‌کنترل کننده برخی آفات و قارچ ‌ها و همچنین به عنوان افزودنی در کودها

ایمنی و نگهداری سدیم تیوسیانات

در مقادیر معمولی ماده ‌ای نسبتاً ایمن است اما در صورت تماس مستقیم با پوست یا استنشاق پودر آن ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود. همچنین تجزیه آن در شرایط نامناسب می‌تواند گازهای سمی تولید کند.

نکات ایمنی مهم:

• هنگام کار با ماده حتما از تجهیزات حفاظتی مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
• آن را در ظروف محکم و در مکانی خشک و دور از نور و حرارت مستقیم نگهداری کنید.
• از نزدیک کردن آن به مواد اکسیدکننده قوی جداً خودداری شود.
• در صورت تماس با پوست یا چشم، سریعاً با آب شستشو داده شود.

اثرات زیست محیطی و دفع

محصول معرفی شده  در محیط زیست به سرعت تجزیه نمی‌شود و در صورت ورود به آب و خاک، می‌تواند تأثیرات منفی ای بر اکوسیستم وارد کند. بنابراین دفع صحیح و کنترل انتشار آن در محیط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

دفع این ماده باید بر اساس استانداردهای محیط زیستی انجام شود و از رها کردن مستقیم آن در منابع آبی خودداری شود.

کاربردهای تحقیقاتی و نوین سدیم تیوسیانات کیمیا نوین 

امروزه سدیم تیوسیانات به عنوان یک ترکیب مهم در تحقیقات علمی مورد توجه قرار گرفته است:

• استفاده در طراحی و ساخت مواد نانو و کاتالیزورهای نوین
• کاربرد در زیست ‌فناوری و مهندسی پروتئین ‌ها
• مطالعه اثرات آن در مسیرهای متابولیکی و بیوشیمیایی بدن
• تولید حسگرهای شیمیایی و زیستی برای شناسایی فلزات و ترکیبات خاص

جمع‌بندی

یکی از ترکیبات مهم شیمیایی است که به دلیل ساختار ویژه یون تیوسیانات و خواص متنوع آن، در صنایع مختلفی از جمله شیمی آلی، داروسازی، آنالیز آزمایشگاهی، صنعت فلزات و کشاورزی کاربردهای گسترده ای دارد،سدیم تیوسیانات است.

نه تنها به عنوان یک واکنشگر کلیدی و ترکیبی موثر در سنتزهای شیمیایی شناخته می‌شود، بلکه در صنایع مختلف و زمینه های پزشکی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. با این حال، رعایت نکات ایمنی و محافظت محیط زیستی هنگام استفاده و نگهداری از آن ضروری است.

برای مشاهده دیگر مواد شیمیایی به سایت مال کالا مراجعه نمایید.