زایلن |Xylene

زایلن |Xylene

زایلن |Xylene یک ترکیب شیمیایی آلی از گروه آروماتیک‌ها است که شامل سه ایزومر ساختاری با فرمول شیمیایی C₈H₁₀ می‌باشد. این ماده به صورت مایعی بی‌رنگ با بوی مشخص و ملایم شناخته می‌شود و به دلیل خواص حلالیتی بالا، در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارد. زایلن از گروه‌های متیل‌دار مشتق شده از بنزن است که موقعیت‌های متیل‌ها روی حلقه بنزن در ایزومرهای مختلف (اورتو، متا و پارا) متفاوت است. این ترکیب به عنوان حلالی موثر در صنایع رنگ‌سازی، چاپ، چسب‌سازی و تولید پلاستیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص فیزیکی:

• زایلن مایعی بی‌رنگ با بوی معطر و نسبتاً شیرین است.

• این ماده دارای سه ایزومر ساختاری اصلی به نام‌های اورتو-زایلن (o-xylene)، متا-زایلن (m-xylene) و پارا-زایلن (p-xylene) می‌باشد که تفاوت آن‌ها در موقعیت قرارگیری گروه‌های متیل روی حلقه بنزن است.

• چگالی این ماده در دمای ۲۰ درجه سانتی‌گراد تقریباً ۰.۸۷ گرم بر سانتی‌متر مکعب است.

• نقطه ذوب زایلن بین -۴۷ تا -۲۱ درجه سانتی‌گراد بسته به ایزومر متفاوت است.

• نقطه جوش زایلن در محدوده ۱۳۸ تا ۱۴۰ درجه سانتی‌گراد قرار دارد.

•  در آب به مقدار بسیار کم محلول است اما در اکثر حلال‌های آلی مانند الکل، اتر و بنزن به خوبی حل می‌شود.

• این ماده دارای فشار بخار نسبتاً پایین است و در دمای محیط به صورت مایع پایدار باقی می‌ماند.

•  قابل اشتعال بوده و نقطه اشتعال آن حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد است.

• ضریب شکست نور زایلن حدود ۱.۵۰ است که نشان‌دهنده خواص اپتیکی آن می‌باشد.

خواص شیمیایی:

•  یک ترکیب آلی آروماتیک است که شامل حلقه بنزن و دو گروه متیل (-CH₃) می‌باشد.

• این ماده به دلیل وجود حلقه آروماتیک، دارای ثبات شیمیایی نسبی بوده و در واکنش‌های جانشینی الکترون‌دوستی شرکت می‌کند.

• گروه‌های متیل موجود در زایلن فعال‌کننده حلقه بنزن هستند و موجب افزایش سرعت واکنش‌های الکترون‌دوستی بر روی حلقه می‌شوند.

• زایلن می‌تواند در واکنش‌های اکسیداسیون تحت شرایط خاص به اسیدهای بنزوئیک و سایر ترکیبات اکسیدی تبدیل شود.

• این ماده در حضور هالوژن‌ها (مانند کلر و برم) می‌تواند واکنش‌های هالوژن‌زایی را تجربه کند و ترکیبات هالوهیدریدی آروماتیک تولید کند.

• زایلن نسبت به بنزن واکنش‌پذیری بیشتری دارد و در فرایندهای هیدروژناسیون و کاهشی می‌تواند به محصولات مختلف تبدیل شود.

• این ترکیب در حضور کاتالیزورهای خاص می‌تواند در واکنش‌های پلیمرسازی یا کوپلیمریزاسیون شرکت کند.

• زایلن در محیط‌های قلیایی و اسیدی پایدار است ولی تحت شرایط شدید می‌تواند تجزیه یا تغییر ساختار دهد.

کاربردها:

• حلال صنعتی: یکی از مهم‌ترین حلال‌های آلی در صنایع مختلف است و در حل کردن رزین‌ها، رنگ‌ها، لاک‌ها، چسب‌ها و جوهرهای چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• صنعت رنگ و پوشش: این ماده به عنوان حلال در تولید رنگ‌های صنعتی و ساختمانی کاربرد دارد و به بهبود خواص پخش‌پذیری و یکنواختی رنگ کمک می‌کند.

• تولید پلیمرها و پلاستیک‌ها:  در صنایع پتروشیمی به عنوان ماده اولیه یا واسطه در سنتز پلی‌استرها، پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) و سایر مواد پلیمری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• صنعت چاپ و لاستیک: از زایلن در تولید جوهرهای چاپ، لاستیک‌های مصنوعی و برخی افزودنی‌های صنعتی استفاده می‌شود.

• مواد شیمیایی واسطه: به ویژه ایزومر پارا-زایلن (p-Xylene) برای تولید اسید ترفتالیک (TPA) به کار می‌رود که ماده اولیه در ساخت پلی‌استرها و بطری‌های پلاستیکی (مانند بطری‌های نوشابه) است.

• کاربردهای آزمایشگاهی: در آزمایشگاه‌ها برای شفاف‌سازی نمونه‌های بافتی در فرآیندهای آسیب‌شناسی و تهیه مقاطع میکروسکوپی استفاده می‌شود.

• پاک‌کننده صنعتی: به عنوان ماده پاک‌کننده برای حذف گریس، روغن، واکس و سایر آلودگی‌های صنعتی کاربرد دارد.

• سوخت و افزودنی‌های سوخت: گاهی به عنوان جزء ترکیبی در بنزین‌های با عدد اکتان بالا به‌کار می‌رود تا کیفیت احتراق افزایش یابد.

جهت مشاهده مواد شیمیایی بیشتر به سایت مال کالا مراجعه نمایید.