بی کربنات کلسیم |Calcium bicarbonate

بی کربنات کلسیم |Calcium bicarbonate

بی کربنات کلسیم |Calcium bicarbonate یک ترکیب شیمیایی مهم است که به صورت محلول در آب یافت می‌شود و فرمول شیمیایی آن معمولاً به شکل Ca(HCO₃)₂ نوشته می‌شود. این ماده به طور طبیعی در منابع آب‌های زیرزمینی و سطحی حضور دارد و نقش بسزایی در تعیین سختی آب ایفا می‌کند.

خواص فیزیکی

• شکل ظاهری: بی‌رنگ، به‌صورت محلول شفاف در آب

• حالت فیزیکی: تنها در آب پایدار است؛ به‌صورت جامد خالص وجود ندارد.

• حلالیت: به‌خوبی در آب سرد محلول است، ولی در اثر گرما ناپایدار شده و رسوب ایجاد می‌کند.

• طعم: در آب‌های طبیعی، به مزه “آب سخت” یا “معدنی” مربوط است.

• چگالی محلول: بسته به غلظت، متغیر است؛ چگالی خود ماده به‌طور دقیق تعریف نشده به دلیل ناپایداری آن در حالت خشک

• نقطه جوش و ذوب: به عنوان ترکیب خالص جامد وجود ندارد؛ بنابراین نقطه ذوب یا جوش مشخصی ندارد.

خواص شیمیایی

ناپایداری حرارتی:
بی‌کربنات کلسیم در برابر حرارت ناپایدار است. در صورت گرم شدن محلول آن، به سرعت تجزیه شده و به کربنات کلسیم (CaCO₃) (به صورت رسوب سفید)، دی‌اکسید کربن (CO₂) و آب (H₂O) تبدیل می‌شود.

واکنش با اسیدها:
بی‌کربنات کلسیم در واکنش با اسیدهایی مانند اسید کلریدریک (HCl)، به سرعت تجزیه می‌شود و گاز دی‌اکسید کربن تولید می‌کند.

نقش در تعادل شیمیایی آب:
بی‌کربنات کلسیم در آب‌های طبیعی نقش بافری (Buffer) ایفا می‌کند و به تنظیم pH کمک می‌نماید. در صورتی که محیط اسیدی شود، بی‌کربنات‌ها با جذب یون‌های H⁺، مانع از کاهش شدید pH می‌شوند.

تشکیل سنگ‌های آهکی:
در شرایط مناسب مانند کاهش فشار یا افزایش دما، یون‌های بی‌کربنات به کربنات کلسیم تبدیل شده و موجب رسوب‌گذاری می‌شوند. این فرآیند در طبیعت موجب شکل‌گیری سنگ‌های آهکی، استالاکتیت و استالاگمیت در غارها می‌شود.

کاربردها

۱. تنظیم سختی موقت آب

مهم‌ترین کاربرد بی‌کربنات کلسیم، در حوزه شیمی آب است. این ترکیب یکی از عوامل اصلی ایجاد سختی موقت آب محسوب می‌شود. در هنگام جوشاندن آب، بی‌کربنات کلسیم تجزیه شده و باعث رسوب کربنات کلسیم می‌شود که این فرآیند پایه‌ای برای حذف سختی موقت آب در صنایع و مصارف خانگی است.

۲. تصفیه و پایدارسازی آب

در فرآیندهای تصفیه آب، بی‌کربنات کلسیم به عنوان عامل بافری عمل کرده و به تنظیم pH آب کمک می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که از نوسانات شدید اسیدی یا بازی در آب جلوگیری شود و شرایط شیمیایی پایدارتر گردد.

۳. نقش زمین‌شناسی و زیست‌محیطی

بی‌کربنات کلسیم در طبیعت، به‌ویژه در آب‌های زیرزمینی، رودخانه‌ها و چشمه‌های آهکی حضور دارد. در نتیجه‌ی تغییر شرایط محیطی مانند کاهش فشار یا افزایش دما، این ماده تجزیه شده و موجب تشکیل سنگ‌های آهکی، استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها در غارها می‌شود. همچنین، در چرخه کربن کره زمین نقش مهمی دارد.

۴. استفاده در صنایع نوشیدنی و غذایی

در برخی فرآیندهای تولید نوشیدنی، خصوصاً در تولید آب‌های معدنی گازدار، بی‌کربنات‌ها برای تنظیم میزان CO₂ محلول و تعدیل طعم آب به کار می‌روند.

۵. کاربردهای آزمایشگاهی و آموزشی

در محیط‌های آزمایشگاهی و آموزشی، بی‌کربنات کلسیم برای نمایش واکنش‌های تجزیه حرارتی، بررسی خواص کربنات‌ها و فرآیندهای مرتبط با سختی آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت مشاهده مواد شیمیایی بیشتر به سایت مال کالا مراجعه نمایید.