متیلن آبی کیمیا نوین | Methylene blue (C16H18N3SCl) kimia novin

متیلن آبی چیست؟

متیلن آبی کیمیا نوین  (Methylene Blue)یک ترکیب شیمیایی آروماتیک هتروسیکلیک با فرمول شیمیایی C16H18N3SCl  است که به عنوان یک رنگ مصنوعی مهم و پر کاربرد در علوم مختلف است .

این ماده  یک ترکیب آلی از خانواده‌ ی رنگ ‌های تیازینی است که در حالت خالص و در دمای اتاق به صورت پودر کریستالی آبی تیره ، بی بو و جامد است و هنگامی که در آب  حلال است  ، محلولی به رنگ آبی روشن تولید می کند.

منظور از رنگ تیازینی ، رنگی است که خاصیت اکسازین یا آنتی ‌اکسیدانی دارد.

این ماده به دلیل ساختار شیمیایی خاص و خواص فیزیولوژیکی ‌اش در تشخیص، درمان، تحقیق و حتی در صنایع مختلف جایگاه ویژه ‌ای دارد. برخلاف بسیاری از رنگ ‌های آزمایشگاهی که فقط نقش نمایشی دارند، متیلن آبی کاربردهای درمانی و زیستی واقعی دارد و از آن به عنوان یک دارو نیز استفاده می ‌شود.

متیلن آبی نخستین ‌بار در سال ۱۸۷۶ توسط هاینریش کارو، شیمیدان آلمانی، ساخته شد. در ابتدا به عنوان یک رنگ نساجی مورد استفاده قرار گرفت، اما خیلی زود دانشمندان متوجه اثرات بیولوژیکی آن شدند و در پزشکی و زیست ‌شناسی از آن استفاده کردند.

یکی از نخستین کاربردهای پزشکی متیلن آبی، درمان مالاریا بود و بعد ها نیز در رنگ ‌آمیزی سلول ‌ها و بافت‌ ها برای بررسی ‌های میکروسکوپی به کار رفت.

خواص فیزیکی و شیمیایی متیلن آبی کیمیا نوین 

فرمول مولکولی: C₁₆H₁₈ClN₃S

جرم مولی: 85/319 گرم بر مول

حلالیت: محلول در آب و الکل

نمای ظاهری: پودر آبی پررنگ

بو: بدون بو

نقطه ذوب: 100 تا 110 درجه سانتی گراد

pH محلول آبی: معمولاً کمی اسیدی

فرم دارویی: قرص،آمپول تزریقی، محلول خوراکی یا شست ‌و شو

کاربردهای متیلن آبی کیمیا نوین 

متیلن آبی در زمینه های مختلف پزشکی، آزمایشگاهی ، علمی و همچنین صنایع کاربرد دارد:

۱)درمان مسمومیت با نیتریت و متهموگلوبینمی

یکی از مهم ‌ترین کاربردهای متیلن آبی در درمان متهموگلوبینمی است؛ در این بیماری، هموگلوبین موجود در خون به فرم غیر فعال تبدیل می ‌شود و توانایی انتقال اکسیژن را از دست می دهد. متیلن آبی با خاصیت احیا کنندگی که دارد، متهموگلوبین را دوباره به هموگلوبین فعال تبدیل می‌ کند و به این ترتیب کمک می‌کند تا اکسیژن ‌رسانی به بافت‌ ها به حالت طبیعی خود بازگردد.

۲) استفاده در جراحی و تشخیص

متیلن آبی برای رنگ ‌آمیزی بافت ‌ها به هنگام جراحی و یا اقدامات تشخیصی به کار می ‌رود. مثلاً در جراحی ‌های تیروئید یا سینه، برای شناسایی غدد لنفاوی نگهبان از تزریق متیلن آبی استفاده می شود. همچنین در برخی تست‌ های تشخیصی مانند بررسی نشت ادرار، سوراخ شدن معده یا روده و تعیین انسداد مجاری نیز کاربرد دارد.

۳) درمان بعضی اختلالات عصبی و روانی

تحقیقات اخیر نشان داده‌ اند که متیلن آبی می تواند نقش مهمی در درمان بیماری های آلزایمر، پارکینسون و حتی افسردگی داشته باشد. همچنین این ماده به عنوان یک آنتی ‌اکسیدان و تنظیم‌ کننده عملکرد میتوکندری (نیروگاه سلول) عمل می کند و می ‌تواند از آسیب ‌های عصبی جلوگیری کند یا آن‌ها را کاهش دهد.

4) رنگ ‌آمیزی سلول ‌ها

متیلن آبی در زیست ‌شناسی به عنوان یکی از رنگ های پایه برای بررسی زیر میکروسکوپ استفاده می ‌شود. این ماده به هسته سلول و DNA متصل می ‌شود و آن را به رنگ آبی درمی آورد. در مطالعات بافتی، برای شناسایی ساختارهای سلولی، متیلن آبی یکی از گزینه‌ های استاندارد است.

5) بررسی زنده‌ بودن سلول

در کشت ‌های سلولی، متیلن آبی به عنوان شاخصی برای بررسی زنده بودن سلول به کار می رود. سلول‌ های مرده یا آسیب ‌دیده رنگ را جذب می کنند، در حالی که سلول‌ های زنده از آن اجتناب می کنند، بنابراین به راحتی می ‌توان تفاوت بین آن ‌ها را تشخیص داد.

6) در آکواریوم‌ داری و دامپزشکی

متیلن آبی در آکواریوم‌ ها برای درمان بیماری‌ های قارچی و باکتریایی ماهیان استفاده می ‌شود. همچنین خاصیت ضدعفونی ‌کنندگی آن برای تخم‌ ریزی ماهی ‌ها و جلوگیری از رشد قارچ روی تخم ‌ها بسیار مفید است.

7) صنایع نساجی و رنگرزی

هرچند که متیلن آبی دیگر در رنگرزی صنعتی کاربردی ندارد، اما هنوز هم در صنایع رنگ‌ سازی، جوهر سازی و آزمایشگاه‌ ها به عنوان یک رنگ پایدار و قابل اطمینان استفاده می ‌شود.

ایمنی و عوارض جانبی

مصرف کنترل ‌شده

در دوزهای پایین و مناسب، متیلن آبی بی ‌خطر است، اما مصرف بیش از حد آن می ‌تواند باعث عوارضی مانند تهوع، استفراغ، سرگیجه، تنگی نفس و حتی واکنش ‌های آلرژیک شود. استفاده تزریقی آن باید تحت نظر پزشک و با دقت بالا صورت گیرد.

تداخل با داروها

متیلن آبی با برخی داروها، به‌ ویژه داروهای ضد افسردگی مانند مهار کننده‌ های بازجذب سروتونین (SSRIs) تداخل دارد و ممکن است باعث سندروم سروتونین شود که یک وضعیت خطرناک است.

قرار گرفتن در معرض آفتاب پس از مصرف متیلن بلو ممکن است باعث آفتاب ‌سوختگی فرد شود؛ زیرا که این ماده در برابر خورشید واکنش نشان می ‌دهد.

تحقیقات جدید و آینده متیلن آبی

در سال ‌های اخیر، تحقیقات زیادی بر روی خواص محافظت عصبی، ضد پیری و ضد ویروسی متیلن آبی انجام شده است. برخی پژوهش ‌ها نشان داده‌ اند که این ماده می تواند در مقابله با عفونت ‌های ویروسی مانند ویروس کرونا کمک کند.

همچنین، تحقیقاتی در حال انجام است که نشان می‌ دهد متیلن آبی ممکن است در پیشگیری از آسیب به DNA  و سرطان مؤثر باشد، زیرا خاصیت آنتی ‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد.

 نتیجه‌ گیری

متیلن آبی، فراتر از یک رنگ آزمایشگاهی ساده است یک و طیف گسترده ‌ای از کاربردهای علمی، پزشکی، درمانی و صنعتی را در بر می گیرد. این ماده شیمیایی از جراحی گرفته تا آزمایشگاه‌ های بیولوژی، از درمان بیماری ‌ها تا مراقبت از ماهی ‌ها، نقش مؤثری ایفا می کند.

با پیشرفت علم ، متیلن آبی ممکن است به عنوان دارویی حیاتی در درمان برخی از اختلالات عصبی پیچیده و حتی بیماری ‌های مزمن دیگر به کار گرفته شود.

 برای مشاهده دیگر مواد شیمیایی به سایت مال کالا مراجعه نمایید.