گلیسرول MERCK

گلیسرول یا گلیسیرین, الکل سه عاملی با فرمول C₃H₅(OH)₃ است که به هر نسبتی در آب حل می‌شود؛ ولی در اتانول و دیگر حلال‌های آلی بسیار کم محلول است. گلیسرول شیرین، شفاف، بی‌رنگ، بی‌بو و چسبناک است. گلیسرول در طبیعت بیشتر به صورت ترکیب با اسیدهای چرب است که چربی را می‌سازد. برای نمونه یک مولکول گلیسرول با ۱ یا ۳ اسید چرب مونوگلیسرید یا تری‌گلیسرید را می‌سازد؛ مانند روغن نباتی و … .

از گلیسیرین در صابون‌سازی، برای تولید صابونهای شفاف و در صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. گلیسیرین در رده درمانی عوامل موضعی پوستی قرار دارد و اشکال دارویی آن لوسیون و شیاف است. در ساخت مواد منفجره مثل نیترو گلیسیرین، برای روغن‌کاری ابزارها و تاسیسات فلزی و نیز برای جلوگیری از یخ بستن جکهای هیدرولیکی از گلیسیرین استفاده می‌شود.

گلیسرین (به انگلیسی: Glycerin) یک الکل سه عاملی است که به دلیل دارا بودن پیوند هیدروژنی با هر نسبتی در آب و اتانول حل می‌شود؛ ولی در دیگر حلال‌ها بسیار کم محلول است. گلیسرول شیرین، شفاف، بی‌رنگ، بی‌بو و چسبناک است و در حضور گرما و مواد آب‌گیر (مانند {\displaystyle HSO_{4}K})، آب از دست داده به آلدئید دودکننده با بوی بد که دماغ انسان را به شدت آزار می‌دهد تبدیل می‌شود. ایجاد آکرولئین با این مشخصات راهی برای تشخیص گلیسرول است. گلیسرول ۳ گروه هیدروکسیل دارد که مسئول حلالیت در آب می‌باشد.

گلیسرول در طبیعت بیشتر به صورت ترکیب با اسیدهای چرب است که چربی را می‌سازد. برای نمونه یک مولکول گلیسرول با ۱ یا ۳ اسید چرب مونوگلیسرید یا تری‌گلیسرید را می‌سازد؛ مانند روغن نباتی و … .

گلیسیرین در رده درمانی عوامل موضعی پوستی قرار دارد و اشکال دارویی آن لوسیون و شیاف است.

بیش از دو قرن پیش در سال ۱۷۷۹ کارل ویلهم شیل شیمیست سوئدی با حرارت دهی به روغن زیتون و مونو اکسید سرب برای اولین بار گلیسیرین را تهیه کرد. او از این کشف تصادفی خود بسیار خوشحال بود و آن را “اصل شیرین چربی” نامید. شیل به آزمایش و مقایسه گلیسیرین با سایر شکرهای کشف شده در آن دوران پرداخته و متوجه تفاوت آن با دیگر شیرین کننده‌ها شد. طبق آزمایش های او گلیسیرین مانند بقیه شکرها تشکیل کریستال نداده، تخمیر نشده و مقاومت گرمایی بالاتری را نسبت به آن‌ها از خود نشان می‌داد.

او فرق بین گلیسیرین و قند نیشکر را به خصوص در نسبت‌های اکسیژن مورد بررسی قرار داده و نشان داد که مقدار بیشتری اسید نیتریک برای اکسیده کردن گلیسیرین نسبت به نیشکر مورد نیاز است و همچنین گلیسرول در واکنش با اتانول، بر عکس قند نیشکر باز تولید نخواهد کرد. او نشان داد که گلیسیرین با اینکه کریستالیزه نمی‌شود امکان تقطیر آن وجود دارد و در دماهای بالاتر تجزیه خواهد شد.

میشل اوژن شورول شیمی‎دان فرانسوی نام گلیسیرین را برای آن از لغت یونانی Glykys به معنای شیرین در سال ۱۸۱۱ انتخاب نمود. او همچنین در سال ۱۸۲۳ راه جدیدی برای تولید پنجاه اسید چرب از چربی‌ها به وسیله یک باز(آلکالی) را اختراع کرد، که شامل بازیافت گلیسیرین آزاد شده در طول پروسه می‌شد.

سیزده سال پس از آن در سال ۱۸۳۶ فرمول شیمیایی گلیسیرین توسط دانشمندی فرانسوی به نام تئوفیل جولز پلوئز به صورت تجربی C۳H۸O۳ پیشنهاد شد و پنجاه سال بعد فرمول ساختاری آن C۳H۵(OH)۳ توسط دو دانشمند فرانسوی مارسلین بارتلت و لوکئا ارائه شده و مورد قبول همگان قرار گرفت.

موارد مصرف[ویرایش]

از گلیسیرین خالص در داروسازی استفاده می‌شود. گلیسیرین برای تهیه لوسیون کرم‌های صورت به کار می‌رود،زیرا رطوبت را در سطح پوست نگه می‌دارد. از این ماده برای تهیه لوازم آرایشی نیز استفاده می‌شود، چون حلال خوبی است و باعث جذب رطوبت در سطح پوست می‌شود و پوست را نرم و چرب می‌کند. گلیسیرین به صورت شیاف به‌عنوان ملین‌هیپراسموتیک و نرم‌کننده برای پیش‌گیری از یبوست استفاده می‌گردد.

مکانیسم اثر[ویرایش]

چون گلیسیرین یک مایع با قدرت بالای جذب رطوبت هوا است با استفاده از صابون‌های گلیسیرینه پوست دست خشک نمی‌شود.

خواص گلیسیرین[ویرایش]

گلیسیرین یک الکل سه عاملی با فرمول C3H5(OH)3 است. گلیسیرین مایعی زلال، بی‌رنگ و بدون بو است. در معرض هوا به آرامی رطوبت را جذب می‌کند. گلیسیرین به هر نسبتی در آب و اتانول حل می‌شود اما در حلال‌های آلی مانند کلروفرم، اتر، بنزن و… حل نمی‌شود. بیشتر ترکیباتی که در آب یا الکل حل نمی‌شوند، در گلیسیرین محلول هستند.

سایر کاربرد[ویرایش]

از گلیسیرین در صابون‌سازی، برای تولید صابون‌های شفاف و در صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود. در ساخت مواد منفجره مثل نیترو گلیسیرین، برای روغن‌کاری ابزارها و تأسیسات فلزی و نیز برای جلوگیری از یخ بستن جک‌های هیدرولیکی از گلیسیرین استفاده می‌شود.

گلیسرول[ویرایش]

گلیسرول (گیلیسیرین) یک ترکیب ساده (مشروب الکلی قندی) می‌باشد. چون بی‌رنگ، بی‌بو و حلال است به‌طور گسترده‌ای در فرمولاسیون داروها استفاده شده‌است. استحکام گلیسرول در تمام ترکیبات تری گلیسیریدی مرکزی و اصلی است. گلیسرول شیرین مزه و در کل غیر سمی می‌باشد.

تولید[ویرایش]

حدوداً ۹۵۰۰۰۰ تن گلیسرول در هر سال در آمریکا و اروپا تولید شده‌است. ۳۵۰۰۰۰ تن از گلیسرول در آمریکا تنها از ۲۰۰۰–۲۰۰۴ تولید شده‌است. تولید آن در سوختهای بیوزیستی (همان‌طور که دستور EU 2003/30/EC ذکر شده‌است) افزایش خواهد یافت. نیاز به جایگزینی ۵٫۷۵ درصد از سوختهای نفتی با سوخت زیستی در تمام ایالتهای آمریکا در ۲۰۱۰ دارد و چون گلیسرول یک محصول فرعی در تولید بیو دیزل زیستی می‌باشد پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۲۰ تولید آن شش برابر بیشتر از تقاضا خواهد شد.

تولید از چربی‌ها و روغن‌ها[ویرایش]

تری گلیسیریدهای موجود در چربی‌ها و روغن‌ها در تعریف استرهای گلیسرول با زنجیره بلند اسیدهای کربوکسیلیک می‌باشند. هیدرولیز (صابون سازی) یا ترانس‌استریفیکیشن این تری گلیسیریدها کمیتهای متناسب با وزن اتمی از گلیسرول را تولید می‌کند. در این طرح گلیسرول که به عنوان یک محصول مشترک در تولید نمک‌های کربوکسیلیک زنجیره بلند است به عنوان صابون استفاده شده‌است.

گلیسرول همچنین یک محصول فرعی از تولید دیزل زیستی از طریق ترانس استرسازی می‌باشد. این شکل از گلیسیرین خام اغلب ظاهری تیره با یک قوام چسبناک و شبیه شربت دارد. تری گلیسیریدها با یک الکل مانند اتانول می‌شکنند و به اتیل استر اسیدهای چرب و گلیسرول تجزیه می‌شوند.

گلیسرول از تری گلیسیریدها در مقیاس زیاد تولید شده‌است اما محصول خام دارای کیفیت متغیری است با یک قیمت فروش کمتراز ۸–۱ سنت آمریکا برای هر پوند در سال ۲۰۱۱. این گلیسرول می‌تواند خالص شود اما فرایند ان هزینه بر و گران می‌باشد. در نتیجه بخش مهمی از گلیسرول خام به عنوان هدر رفته در نظر گرفته می‌شود. برخی گلیسرول‌ها برای تولید انرژی سوزانده می‌شوند اما ارزش گرمایی پایین است. گلیسرول خام از هیدرولیز تری گلیسیریدها می‌تواند توسط طرز عمل با کربن فعال شده خالص شود تا ناخالصی‌های ارگانیک را از بین ببرد و حذف کند فلز قلیایی تا استرهای گلیسرول عکس‌العمل نشان نداده حذف کند و تبادل یون تا نمک‌ها را حذف کند و از بین ببرد. گلیسرول با خلوص بالا (% ۹۹٫۵) توسط عصاره‌گیری چند مرحله‌ای به دست می‌آید. خلأ به دلیل نقطه جوش بالای گلیسرول (۲۹۰ درجه حرارت) کمک‌کننده است.