چرا مواد شیمیایی می‌تواند افکار خودکشی را تشدید کند ؟
خودکشی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جهان کنونی است به طوری که آمار ها نشان می‌دهد در ایالات متحده تعداد قربانیان خودکشی ، از قتل و دیگر عوامل بیشتر است !
این آمار در حالی است که تنها در ایالت مریلند در سال 2021 ، 620 نفر جان خود را بر اثر خودکشی از دست داده‌اند. در سمتی دیگر از جهان یعنی کشور لسوتو ( کشوری واقع در جنوب آفریقا ) ” که در صدر جدول آمار خودکشی در جهان است ” از هر 100 نفر ، 87 نفر جان خود را بر اثر خودکشی از دست می‌دهند.
خودکشی یک بحران فردی است که به یک بحران خانوادگی ، اجتماعی و حتی در برخی موارد ملی و بین‌المللی تبدیل می‌شود . “لازم به ذکر است که انسان تنها گونه‌ای از جانوران است که دست به چنین اقدامی می‌زند”
عوامل بیرونی و درونی بسیاری هستند که به روی افکار خودکشی ، تمایل و درنهایت اقدام به این عمل تاثیر گذارند ، برای مثال : عوامل روانی ، اجتماعی ، بیولوژیکی و محیطی که به طور متنوع و پیچیده برهم اثر می‌گذارند ؛ یکی از همین عوامل ، استنشاق مواد شیمیایی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت :
استنشاق کنندها ، بخارهای شیمیایی هستند که سریع در محیط پراکنده می‌شوند. استفاده از این مواد در دهه 1960 در بین نوجوانان که چسب های صنعتی و خانگی را بو می‌کردند رایج شد.
مواد استنشاقی فرار هستند و نفس کشیدن آنها یک اثر روانگردان وتاثیرگذار بر ذهن را حاصل دارد . علاقه مندی به بوییدن یا حتی خوردن محصول های شیمیایی مانند لاک ، خاک ، بنزین ، چسب‌مایع ، رنگ های روغنی و دیگر مواد شیمیایی از طیف اختلال ( pica ) یا همان هرزه‌خواری دسته‌‌بندی می‌شوند ؛ اختلالی که بر اثر جهش ها و ناهنجاری های ژنتیکی به وجود می‌آید و بیشتر میان کودکان ، زنان باردار ، افراد دچار استرس های غیرقابل کنترل ، افراد مبتلا به مشکلات روانی مانند کم توانی‌ذهنی، افراد دچار افسردگی های حاد ، وسواس های شدید ، مبتلایان به اسکیزوفرنی و .. دیده می‌شود.
تغییرات شیمیایی در مغز :
محققان دریافتند که ژن – SKA2 – ( ژنی که در بخش فوقانی کورتکس مغز وجود دارد و به پیشگیری از افکار منفی و تکانشی کمک می‌کند ) در افرادی که در آستانه خودکشی هستند ، به درستی فعالیت نمی‌کند ؛ ژنی که ، مسئول کنترل هورمون کورتیزول ( هورمونی که توسط غدد فوق کلیه ترشح می‌شود)
است و در شرایط استرس‌زا ترشح می‌شود .
مطالعات نشان می‌دهد که در خون افرادی که خودکشی کرده‌اند ، مقدار زیادی کورتیزول وجود دارد.
اختلال در انتقال دهنده های عصبی :
بافت عصبی از یاخته های عصبی و یاخته های پشتیبان تشکیل شده است ؛ این انتقال دهنده های عصبی نقش حیاتی در عملکرد مغز دارند و مسئول انتقال سیگنال‌ها بین سلول های عصبی هستند که اختلال در عملکرد آنها طیف گسترده‌ای از بیماری های روانی را به همراه دارد ؛ به ویژه سرتونین که به عنوان ( هورمون شادی ) شناخته می‌شود ، نقش مهمی در خلق و خو و احساس خوش‌حالی و شادی دارد .
نتایج بازگوکننده‌ی این است که سطوح پایین‌تری از سروتونین در مغز افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند ، یافت می‌شود و علاوه بر این ، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که ماده شیمیایی *mGluR5 در مغز افرادی که افکار و تمایل خودکشی دارند ، افزایش می‌یابد. این ماده با اضطراب و اختلالات خلقی ارتباط مستقیم دارد.
* ( mGluR ها عملکردهای مختلفی را در سیستم عصبی مرکزی و محیطی انجام می‌دهند ؛ به عنوان مثال، آنها در یادگیری، حافظه، اضطراب و درک درد نقش دارند)
کاهش سطح سروتونین در مغز می‌تواند منجر به استرس ، از هم گسیختگی و بروز افکار منفی شود ؛ البته امروزه پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد دچار افسردگی لزوماً سطوح متفاوتی از سروتونین در مغزشان نسبت به افراد غیر افسرده ندارند اما با این حال، داروهای مهار کننده
باز جذب سروتونین می‌تواند با تغییر میزان این هورمون ، به تعادل شیمیایی مغز کمک کنند.
در ادامه تحقیقات نشان می‌دهند که مواد شیمیایی می‌توانند به سلول‌های خاصی در مغز به نام -*الیگودندروسیت‌ها- آسیب برسانند.
* ( اُلیگودندروسیت (oligodendrocyte) یا الیگودندروگلیا ، یاختهٔ کم‌شاخه ای است که در تولید میلین در دستگاه عصبی نقش دارد و آسیب به آنها می‌تواند منجر به اختلالات عصبی شود . همچنین نداشتن این سلول‌ها می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌های عصبی مختلف باشد.)
مصرف داروهای ضد افسردگی در افراد زیر 24 سال ممکن است رفتار خودکشی‌مآبانه را افزایش دهد ؛ به‌علاوه، سازمان غذا و دارو آمریکا هشدار داد که مصرف برخی داروهای ضد افسردگی می‌تواند خطر خودکشی را در کودکان و بزرگسالان تا دو برابر افزایش دهد.
نکته قابل توجه این است که قطع مصرف دارو پس از مدتی نیز می‌تواند خطر خودکشی را افزایش دهد!
در تحقیقی که روی 159810 مصرف‌کننده داروهای ضد افسردگی انجام شد، مشخص گردید که خطر خودکشی در ماه نخست پس از استفاده از این داروها ، به‌ویژه در 9 روز اول مصرف، افزایش می‌یابد !
با این وجود ، برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف داروهای ضد افسردگی می‌تواند باعث کاهش خطر خودکشی شود ؛ در واقع ، تأثیر این داروها بر هر فرد متفاوت است و نیاز به نظارت دقیق پزشکی دارد. پروفسور لیندا گسک از کالج سلطنتی روانپزشکان تأکید می‌کند که داروهای ضد افسردگی “به بسیاری از افراد کمک می‌کند تا سریع‌تر حال بهتری پیدا کنند” به‌خصوص در شرایط بحرانی.
از دیگر تفاوت های افرادی که تمایل به خودکشی دارند ، فعال تر بودن ماده “گلوتامات” است .
این ماده یک اسید آمینه است و سیگنال‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کند و همانطور که گفتیم در مغز افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند بسیار فعال‌تر است.
از طرف دیگر میتوان به میزان اسید کینولینیک در مایع نخاعی افرادی که به خودکشی اقدام می‌کنند اشاره کرد که بیش از دو برابر افراد سالم است. همچنین، افرادی که بیشترین میل به خودکشی را دارند، بالاترین میزان از این اسید را در بدن خود نشان می‌دهند.
کنترل تکانه نقش مهمی در پیشگیری از رفتارهای خودآسیب‌رسان دارد.
طبق بررسی ها ، نتایج نشان می‌دهد که بین کنترل تکانه و گرایش به افکار خودکشی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد ؛ در واقع ، کنترل تکانه به همراه *نشخوار فکری و *شرم درونی ، حدود 78درصد از گرایش به افکار خودکشی را تبیین می‌کنند.
( overthinking and embracement )*
عوامل استرس‌زای مختلفی می‌توانند بر کنترل تکانه تأثیر بگذارند ، از جمله:
فقر اقتصادی و مالی (64,75 %)
جلب توجه دیگران (42,5 %)
بیکاری (40 %)
مشاجره با همسر (32,5 %)
اختلافات خانوادگی (29,5 %)
توانایی اندک در حل مشکلات و عدم وجود توانایی‌های قبلی همراه با کنترل ضعیف تمایلات، می‌تواند خطر خودکشی را افزایش دهد.
در افراد مسن ، احساس بی‌مصرفی و بی‌ارزشی نیز عامل مهمی در تشدید افکار خودکشی محسوب می‌شود.
روش‌های درمانی نوین
پیشرفت‌های علمی در حوزه درمان افکار خودکشی ، راهکارهای جدید و موثری را در اختیار متخصصان قرار داد. این روش‌ها با هدف کنترل و کاهش بحران‌های فردی طراحی شده‌اند.
داروی لیتیوم به‌عنوان یکی از موثرترین درمان‌ها ، خطر خودکشی را در بیماران مبتلا به اختلالات عاطفی و دوقطبی تا 80% کاهش می‌دهد. داروهای سرترالین ، اس‌سیتالوپرام ، دولوکستین و فلوکستین به‌عنوان خط اول درمان شناخته می‌شوند . البته تشخیص درست و معاینات عصبی-تصویری که وجود هرگونه نشانه افسردگی را آشکار می‌کند، می‌تواند سبب کاهش گسترده اقدام به خودکشی شود.
>بازدارنده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)* با عوارض کمتر، در درمان‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت موثر هستند.
* ( مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین با نام مخفف اس‌اس‌آرآی‌ها (SSRIs) دسته‌ای از داروهای ضدافسردگی هستند که برای درمان افسردگی و برخی از انواع اختلالات اضطرابی و اختلالات شخصیتی کاربرد دارند )
در شرایط بحرانی، درمانگر باید هفته‌ای 2 تا 3 جلسه ملاقات با بیمار داشته باشد و به‌صورت تلفنی در دسترس باشد. پیگیری‌های منظم از طریق تماس تلفنی، پست الکترونیکی و مشارکت خانواده در کاهش خطر خودکشی نقش مهمی دارند.
خط تلفن اورژانس خودکشی
اگر کسی در وضعیت اضطراری مربوط به خودکشی قرار دارد، فوراً به کمک نیاز دارد ، شماره‌های اضطراری که می‌توانید تماس بگیرید عبارتند از :
خط تلفن ملی مشاوره روانی (خط کمک) 1480 : این خط ویژه برای بحران‌های روانی و اضطراری است و می‌تواند به شما در بحران‌های ذهنی یا خودکشی کمک کند.
اورژانس اجتماعی 123 : این شماره در مواقع اضطراری اجتماعی ، از جمله خودکشی یا تهدید به خودکشی، می‌تواند کمک کند. اورژانس اجتماعی به‌عنوان مرجع تخصصی پیشگیری از خودکشی شناخته می‌شود.
این خدمات می‌توانند به میزان قابل توجهی اقدام به خودکشی و ناامیدی حاد را کاهش دهند !
مشاوران خط بحران قادرند تیم‌های سیار را اعزام کرده و مداخلات ضروری را انجام دهند. در موارد اورژانسی، متخصصان می‌توانند برای افرادی که در معرض خطر بالای آسیب به خود هستند، تا 72 ساعت مراقبت‌های ویژه ارائه دهند.
در کنار این شماره‌ها ، پیشنهاد می‌شود که با نزدیک‌ترین مرکز درمانی یا بیمارستان تماس بگیرید. کمک فوری می‌تواند جان فرد را نجات دهد.
اگر خودتان در حال تجربه بحران هستید، لطفاً به یاد داشته باشید که هیچ چیزی مهمتر از شما نیست. همیشه افرادی هستند که می‌خواهند و می‌توانند کمک کنند.
و در آخر ، نتایج تحقیقات به ما می‌گوید که ارتباط پیچیده‌ای بین مواد شیمیایی و افکار خودکشی وجود دارد. تغییرات در سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی، به‌ویژه سروتونین و گلوتامات، می‌تواند تأثیر عمیقی بر خلق‌وخو و تصمیم‌گیری افراد داشته باشد.
خوشبختانه، پیشرفت‌های علمی در حوزه درمان، از داروهای جدید تا روش‌های نوین روان‌درمانی، راهکارهای موثری برای مقابله با این مشکل ارائه می‌دهند. درمان‌های ترکیبی شامل دارودرمانی و مشاوره می‌تواند به‌طور قابل توجهی خطر خودکشی را کاهش دهد.
گردآورنده و نویسنده – امیرحسین کیوان شکوهی
برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت مال کالا مراجعه نمایید.
